ბიზნეს მოდელის ცვლილება – ერთ-ერთი (ან ერთადერთი) გადარჩენის შანსი კრიზისის დროს
სტატიის ავტორი: პაპუნა ტოლიაშვილი
15 ივნისი, 2009 | წაკითხულია 3 068-ჯერ
მხოლოდ ერთეულები ახერხებენ იპოვონ ასეთი გადაწყვეტილებები, მხოლოდ ერთეულები ბედავენ, იფიქრონ ბიზნეს მოდელის ასეთ ცვლილებაზე, მხოლოდ ერთეულებს ყოფნით გამბედაობა – გადადგან გადამწყვეტი ნაბიჯები ახალი, თამამი ცვლილებების განსახორციელებლად.
წარმოიდგინეთ სასტუმრო, რომელსაც სესხი აქვს მილიონზე მეტი და რომლის დატვირთვებიც კრიზისის გამო, თითქმის 70-80% ით არის შემცირებული, ან საღებავების დისტრიბუტორი, რომელიც, თვეში თითქმის მილიონი რეალიზაციის შემდეგ, 50-100 ათასამდეა დასული გაყიდვებში და რომელსაც კრიზისამდე რამოდენიმე მილიონი (ძირითადად ბანკის სესხი) აქვს დახარჯული საკუთარი საწყობის და ოფისის შეძენა-მოწყობაზე, ან უბრალოდ ბარი, რომელმაც 200 000 დახარჯა და ახლა 100-150 ლარსაც ვეღარ ვაჭრობს დღეში. სასტუმრო ბაკურიანში, რომელიც კრიზისამდე დაიგეგმა და აშენდა, ხოლო დღეს სესხის გადაუხდელობის გამო ძალიან დიდი საფრთხის წინაშე დგას. ქალაქის ცენტრში აშენებული საცხოვრებელი სახლი, რომლის მესაკუთრესაც მსგავსი პერსპექტივა ელოდება. მოკლედ ასეთი შემთხვევები ათასობითაა. მათი უმეტესობა ბიზნესის დაკარგვის საფრთხის წინაშე დგას, ბიზნესის, აქტივების, ყველაფრის, რაც კი ბოლო რამდენიმე წლის ენერგიული მუშაობის შედეგად შეუქმნიათ.
კრიზისმა ბევრი ორგანიზაცია უმკაცრესი რეალობის წინაშე დააყენა. მათ უწევთ ძალიან აქტიურად იფიქრონ გადარჩენის გზებზე, იპოვონ გზა, რომელიც იმდენი შემოსავლის მიღების საშუალებას მისცემს, რაც მისი აუცილებელი ვალდებულების მომსახურებისათვის არის საჭირო. მხოლოდ ის ორგანიზაციები შეძლებენ გადარჩენას, რომლებიც მიაგნებენ გზას რეალიზაციის გასაზრდელად. რა თქმა უნდა ყველა ვერ მოახერხებს ამას, მაგრამ ვინც გადარჩება მათ დიდი მოგება და სწრაფი ზრდა ელოდებათ. იქამდე კი საჭიროა რაღაც მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღება.
კრიზისამდე სიტუაცია იმიტომ იყო მარტივი, რომ ყველაფრის გაყიდვა ბევრად უფრო ადვილი იყო _ იყო ფული და იყო მყიდველი, მხარჯველი, რომელიც ძალიან ბევრს არ ფიქრობდა რა ეყიდა. აღმავალი, სწრაფად მზარდი ეკონომიკა, რომლის დროსაც ბანკებიც აქტიურები არიან საკრედიტო გადაწყვეტილების მიღებისას და მყიდველებიც ადვილად მიდიან ექსპერიმენტებზე, მკვეთრად შეიცვალა მდგომარეობით, რომელშიც ადამიანები დიდხანს ფიქრობენ, სანამ რამეს იყიდიან და ბანკებიც ან არ იძლევიან სესხებს, ან ძალიან გამონაკლის შემთხვევებში აკეთებენ ამას. ეს მნიშვნელოვნად ამცირებს ადამიანების და ორგანიზაციების მსყიდველობითუნარიანობას მაშინაც კი როდესაც ისინი ცხადად ხედავენ შენაძენის გაკეთების აუცილებლობას.
ასეთ სიტუაციაში კომპანიებს უწევთ დაფიქრდნენ ისეთ საკითხებზე რომელზეც კრიზისამდე არც სჭირდებოდათ ფიქრი და რომც მოსვლოდათ ასეთი აზრი, სავარაუდოდ, ნებისყოფა და მოტივაცია არ ეყოფოდათ ცვლილებების გასაკეთებლად. დღეს კი სიტუაცია, გარემო, შიდა და გარე ვალდებულებები ორგანიზაციებს აიძულებს, იფიქრონ საკუთარ ბიზნეს მოდელზე, შეაფასონ, რამდენად ცხადი და ეფექტიანია ის ახლანდელ სიტუაციაში, ეძებონ მისი კორექტირების სწორი გზები.
ვინ არიან ჩვენი მომხმარებლები, ვისთვის ვმუშაობთ?
რა პროდუქტს, რა სარგებელს ვქმნით მათთვის?
როგორი ვყიდით ჩვენს პროდუქტს (მომსახურებას)?
სამი მარტივი კითხვა, რომელიც, თითქოს, ცხადია ყველა კომპანიისთვის, მაგრამ საკმარისია დაფიქრდე, ახალი რეალობის კონტექსტში გაიაზრო და უმალ დაინახავ აბსოლუტურად ახალ შესაძლებლობებს, რომელსაც შენი ბიზნესის გადარჩენა შეუძლია. ორგანიზაციის ბიზნეს მოდელის შემადგენელი სამი კითხვა, რომელიც ასახავს მომხმარებელს, პროდუქტს და გაყიდვის მიდგომას და რომლის ცვლილებაც არსებითად ცვლის ორგანიზაციის ფორმას, მუშაობის სპეციფიკას, ზრდის მის სიცოცხლისუნარიანობას კრიზისის დროს და ეხმარება მას, გაცილებით ეფექტურად გამოიყენოს რესურსები, გაცილებით კონკრეტული, თანიმდევრული და მიზანმიმართული გახადოს მოქმედებები, გაზარდოს შექმნილი სარგებელი და ამისთვია მიიღოს გადარჩენისა და განვითარებისათვის საკმარისი საზღაური.
სწორედ კრიზისი აიძულებს სასტუმროს იფიქროს იმაზე, რომ მისი კლიენტები შეიძლება იყვნენ არა მარტო სტუმრები, არამედ ორგანიზაციები, რომლებსაც სტუმრები ჩამოსდიან. საკმარისია შენს მომსახურებას დაამატო რაღაცეები, რაც მათი სტუმრების მასპინძლობასთან დაკავშირებულ დისკომფორტს შეუმცირებს (ასეთი დისკომფორტი კი მოგეხსენებათ რამდენია ჩვენი ტრადიციებიდან გამომდინარე: დახვდი, დააბინავე, არ მოაწყინო, აქეიფე ყოველ საღამოს, მცხეთაში, ან სიღნაღში წაიყვანე და სხვა სტანდარტული და არასტანდარტული აქტივობები), მათ საქართველოში ვიზიტით კმაყოფილებას გაზრდის, ჩვენს ქვეყანას მოაწონებს და შეაყვარებს, რომ ისინი თავის სტუმრებს სწორედ ამ სასტუმროში დააბინავებენ.
კრიზისმა შეიძლება დაფიქროს საღებავების დისტრიბუტორი, რომ მისი საბოლოო მომხმარებელი შეიძლება იყოს არამარტო ორგანიზაცია, რომელიც აშენებს ან არემონტებს, ან პიროვნება, რომელიც რემონტს აკეთებს (რომელთა რაოდენობაც მნიშვნელოვნად შემცირდა), არამედ ადამიანი რომელსაც აწუხებს, რომ მისი კარი, აივანი, ღობე, ჭიშკარი ან სახურავი უკვე გადასაღებია, მაგრამ ვერ მოაბა თავი, რათა მღებავი მოძებნოს, საღებავი იყიდოს და საქმის სახვალიოდ გადადებით სულ უფრო ფუჭდება. საკმარისია ვიღაცამ ჩამოიაროს და მხოლოდ ასეთ სახლებს, რომლებსაც მცირე გადაღებვა სჭირდება, მომსახურება შესთავაზოს თავისი ხარისხიანი საღებავით, რომ გაყიდვები ძალიან სწრაფად შეიძლება გაიზარდოს.
კრიზისმა შეიძლება დააფიქროს ბარის მეპატრონე, რომ მისი პროდუქტი გახდეს მარტო სასმელი, ყველანაირი საჭმელი მენიუდან ამოიღოს, მხოლოდ ერთი ან ორი, მარტივად მოსამზადებელი დატოვოს. მან დარბაზში დადგას „ფისტაშკებით“ სავსე ტომრები, საიდანაც იმდენს ამოიღებენ რამდენიც უნდათ და რომელიც არაფერი არ ეღირება მათთვის. ასევე საკმარისია იატაკზე სწორედ „ფისტაშკების“ ჩენჩოები დაყაროს თხელ ფენად იმისთვის, რათა კლიენტებმა ეგრევე იატაკზე დაყარონ მათი ნამუსრევის შედეგებიც. ამან, შესაძლოა, ბერჯერ გაზარდოს როგორც მომსვლელების რაოდენობა, ისე სასმელის რეალიზაციის მოცულობა.
კრიზისმა შეიძლება დააფიქროს ბაკურიანში სასტუმროს მეპატრონე იმაზე, რომ მისი კლიენტები შეიძლება გახდნენ ისინი, ვისაც მოხუცები ჰყავთ სახლში. საკმარისია მათ შესთავაზო მოხუცებისთვის კარგი გარემო, ბევრი გართობა მათივე თაობის ადამიანებთან ერთად, კარგი მოვლა, პროფილაქტიკური, გამაჯანსაღებელი მკურნალობა და მთელი წელი გექნება დატვირთული სასტუმრო-პანსიონი, სადაც ოჯახებს მათი მოხუცები გამოეპარებიან, სადაც ისინი უკეთესად იგრძნობენ თავს და შეიძლება თვე, ან მეტი ხნით დარჩენის სურვილიც გამოთქვან (რაზეც ხშირად პატრონებიც სიამოვნებით დათანხმდებიან მოხუცების სახლში ყოფნასთან დაკავშირებული ბევრი დისკომფორტის თავიდან აცილების მიზნით).
ასევე კრიზისმა შეიძლება დააფიქროს ქალაქის ცენტრში ახლადაშენებული საცხოვრებელი სახლის მეპატრონეც. მას იმედი ჰქონდა, რომ ადვილად გაყიდიდა ბინებს, რომ მისი მომხმარებლები შეიძლება გახდნენ შეძლებული იმ მშობლების შვილი-სტუდენტები, ვისთვისაც არ არსებობს შედარებით მაღალი კლასის, პრესტიჟული სტუდენტური საერთო საცხოვრებელი, სადაც ისწავლიან, გაერთობიან, კავშირებს განავითარებენ. აქ მათი პატრონები გადაიხდიან ფულს იმისათვის, რომ მათი შვილები უფრო დაცულ გარემოში ცხოვრობდნენ, უფრო შინაარსიანად ხარჯავდნენ დროს. ვინც დაფიქრდება ამაზე, ადვილად მიხვდება, რომ ასეთი ტიპის სტუდენტური საერთო საცხოვრებლის ბინადარი დიდი სიამოვნებით გახდება ძალიან ბევრი თბილისელი სტუდენტიც, რომლებსაც სურვილი აქვთ, დამოუკიდებელი ცხოვრება დაიწყონ, ბევრი დრო არ დაკარგონ გზაში, უფრო უკეთ გაერთონ მსგავსი ინტერესების მქონე თანატოლებთან ერთად.
მოკლედ, ყოველ ასეთ ამ შემთხვევაში და კიდევ ძალიან ბევრ სხვაში ადამიანები ახერხებენ, იპოვონ ახალი ბიზნეს მოდელი, ან ეფექტურად დახვეწონ არსებული. ისინი ხვდებიან, რომ მომხმარებლის სეგმენტის დავიწროებით, ხანდახან გაფართოებით, ან სულაც ცვლილებით, შესაბამისად _ პროდუქტების ასორტიმენტის დავიწროებით, ან გაფართოებით, ან თუნდაც ცვლილებით, შესაბამისად გაყიდვების შეცვლილი არხებით, დაკორექტირებული გასავრცელებელი ინფორმაციით, გაყიდვების სტიმულირების დამატებითი ინსტრუმენტებით – ისინი მოახერხებენ ვიღაცეებისთვის უფრო მეტი სარგებლის შექმნას. ყოველივე კი გახდება მათი გადარჩენის მთავარი განმსაზღვრელი გარემოება.
სამწუხარო, მხოლოდ ერთეულები ახერხებენ იპოვონ ასეთი გადაწყვეტილებები, მხოლოდ ერთეულები ბედავენ, იფიქრონ ბიზნეს მოდელის ასეთ ცვლილებაზე, მხოლოდ ერთეულებს ყოფნით გამბედაობა _ გადადგან გადამწყვეტი ნაბიჯები ახალი, თამამი ცვლილებების განსახორციელებლად. სწორედ ამიტომაც ხდება, რომ კრიზისი არჩევს, ვინ უნდა დარჩეს. ის აიძულებს ადამიანებს, ორგანიზაციებს შეიცვალონ, გახდნენ უფრო სასარგებლო ვიღაცისთვის და ისინი, ვინც შეძლებენ ამას, გადარჩებიან, მაშინ როცა ასობით და ათასობით ჩვეულებრივი ორგანიზაცია, ჩვეულებრივი მენეჯერებით, ჩვეულებრივი სტანდარტული ბიზნეს მოდელით, სამწუხაროდ, შეწყვეტენ არსებობას.
მისიის გამოცნობა ერთი ამოცანაა, მაგრამ მისი მართვის ქმედით ინსტრუმენტად გადაქცევა არანაკლებ რთული და მნიშვნელოვანია ორგანიზაციისთვის. მისიას, რომელიც მენეჯმენტის გარდა არავინ იცის, არავის ესმის, ვერავინ ხვდება კიდევ უფრო ბევრი გაუგებრობების გამოწვევა შეუძლია, ვიდრე საერთოდ მის არ არსებობას.
მისიის დამკვიდრება დეკლარირებით იწყება. და რაც უფრო ხმამაღლა, აქტიურად გავაკეთებთ ამას, მით უფრო ადეკვატური იქნება მოლოდინი ჩვენი შემდგომი ქმედებების მიმართ, მით უფრო დიდი იქნება პასუხისმგებლობა, რომელსაც მენეჯმენტი იღებს ყველა შემდგომ მიღებულ გადაწყვეტილებაზე. რაც უფრო აქტიურად და ხმამაღლა ხდება მისიის დეკლარირება, მით უფრო ძნელია მერე ყოველდღიურ ცხოვრებაში გვერდი აუარო, გამონაკლისები გააკეთო, გადაუხვიო გამოცხადებული დანიშნულებისგან. იფიქრო რაღაცაზე, რომელიც მისი ნაწილი არ არის და მას არ ემსახურება. მისიის დეკლარირებით მენეჯმენტი აიძულებს საკუთარ თავს, არ აყვეს ცდუნებას ყოველდღიურ ცხოვრებაში და უფრო სწრაფი მოგების, ან სხვა შედეგის მიღების წყურვილით რამე მნიშვნელოვანი არ გააფუჭოს, გრძელვადიანი არ დააზიანოს.
დეკლარირება მნიშნელოვანია კლიენტებთან, პარტნიორებთან და თანამშრომლებთან ურთიერთობას. ხშირად ეს სპეციალური მემორანდუმის, დეკლარაციის სახით ხდება, რომელიც იბეჭდება და იგზავნება. იგი საიტზე იდება, ოფიციალურ სატიტულო ბლანკებს, სხვადასხვა საიმიჯო ატრიბუტიკას ეწერება. ასე ეს მთავარი წინადადება სწრაფად ვრცელდება და რაც უფრო სწრაფად, მით უფრო ადრე იწყებს მენეჯმენტიც და ყველა, ვინც ორგანიზაციის სახელით მოქმედებს მისით ხელმძღვანელობას.
დეკლარირებას მოყვება აქტიური კომუნიკაცია თანამშრომლებთან. მენეჯმენტი (და არა მხოლოდ საკადრო სამსახურის ხელმძღვანელობა) დადის, ხვდება თანამშრომლებს მცირე ჯგუფებად, განსაკუთრებულად მნიშნელოვან პირებს ინდივიდუალურადაც და დეტალურად უხსნის, რას ნიშნავს ეს მისია, რატომ არის ის ასე მნიშვნელოვანი ამ ორგანიზაციისთვის, რას ავალდებულებს ის მუშაკებს სხვადასხვა პოზიციაზე. ეს, ერთის მხრივ, ხელს უწყობს მის სწრაფად აღქმას, მეორეს მხრივ თვითონ მენეჯმენტს ეხმარება, კარგად დაინახონ, გაიაზრონ, დაიმახსოვრონ ყოველი სიტყვა, მასში გადმოცემული მთავარი იდეა.
აქტიური კომუნიკაციის შემდეგ მნიშვნელოვანი ხდება მისი პერიოდული შეხსენება, პლაკატები გამოსაჩენ ადგილებზე, სამაგიდო დასადგამები, სამახსოვროები თანამშრომლებისთვის, რაც ეხმარება ყოველთვის თვალწინ ჰქონდეთ, ახსოვდეთ და ფიქრობდნენ მასზე. ეს მისიას ყოველდღიურ სუნთქვას შესძენს, აქტიურს, ქმედითს და ეფექტურს გახდის მას.
შედეგად ადამიანები მიხვდებიან, იგრძნობენ მისიას და დაიწყებენ მისით ხელმძღვანელობას. ეს კი ზედმეტი კოორდინაციის, კომუნიკაციის გარეშეც შეთანხმებულს გახდის მათ მოქმედებას, მობილიზებულს ყველაზე მნიშვნელოვანი, ყველაზე სასიცოცხლო მიზნისაკენ მთავარი ფუნქციის, დანიშნულების შესასრულებლად.
სტატიის ნახვა შესაძლებელია სინერჯი ჯგუფის IV წიგნში “მენეჯერის ბრძოლა წარმატებისთვის” | ბმული
გადაუგზავნეთ მეგობრებს მეილზე
სტატიები მომზადებულია სინერჯი ჯგუფის წევრების მიერ;
— საშუალო 4,50 ქულა9 კომენტარი სტატიაზე “ბიზნეს მოდელის ცვლილება – ერთ-ერთი (ან ერთადერთი) გადარჩენის შანსი კრიზისის დროს”
კომენტარის დამატება:
კომენტარის დაწერა შეუძლიათ მხოლოდ რეგისტრირებულ წევრებს
15 ივნისი, 2009 02:15
აბსოლიტურად ვეთანხმები ამ სტატიის საერთო იდეას.. მცირედმა ცვლილებამ თავისუფლად შეიძლება გამოიწვიოს უზარმაზარი შედეგი რომელიც რათქმაუნდა კომპანიის სასარგებლოდ უნდა გამოვლინდეს. მთავარია ანალიზი და გააზრება არსებული მდგომარეობის და ამის შემდგომ გამოსავალი გზის დაგეგმვა.. წარმატებას ვუსურვებ ყველა ქართულ კომპანიას!
15 ივნისი, 2009 10:46
ძალიან ღირებული და სასარგებლო სტატიაა, ჩემი აზრით მიზანშეწონილია ბევრი ორგანიზაციის მენეჯერმა გაითვალისწინოს ეს რჩევა. ყველა კომპანიის ხელმძღვანელს ვუსურვებ გამართლებოდეს ახალ სტრატეგიაში.
15 ივნისი, 2009 13:02
მთავარია ტვინი როგორ უნდა დაიქოქოს მენეჯერების რომ ასეთი გადაწყვეტილებები მიიღონ, ასეთი იდეები მოუვიდეთ, მუდმივად ჰქონდეთ ჩართული ტვინი ფიქრის რეჟიმში. რეალურად ცხოვრობს ის ორგანიზაცია (ადამიანი) ვინც ასეთ გადაწყვეტილებებს იღებს და არ არის გათიშული.
ძალიან ბევრი ინფორმაციის მიღებაა ამისთვის საჭირო და კითხვა, რომ მენეჯერებმა ასე შეხედონ ბიზნესს!!
ისე მარტო ბიზნესზე არაა, ადამიანზეც იგივე მოდელია ზუსტად, კრიზისის დროს თავს როგორ გაყიდის!!
15 ივნისი, 2009 20:03
ვაა, რა საინტერესო და სასიამოვნო წასაკითხი ყოფილა სტატია, რომელშიც ბევრი პრაქტიკული იდეაა და ცოტა თეორიული განხილვები?
საერთოდ საკუთარ თავს მიენდო და გადაწყვიტო, რომ შეგიძლია მარტოს თვითონ მოიფიქრო ეგეთი ცვლილება შეიძლება სარისკო იყოს. ეგეთ ეტაპზე რაც მეტ ადამიანს შეეკითხები და აფიქრებ შენთან ერთად ალბათ ჯობია.
ჰოდა აქედან გამომდინარე კრიზისი მგონი აჩენს ისეთი ადამიანებზე მოთხოვნას, რომლებიც ასეთი ცვლილების დანახვაში დაგეხმარება. ჯერ შენით მოიფიქრებ რაღაცას, მერე ასეთ ადამიანებს შეუთანხმდები და 2-3 საათი იმსჯელებ ფისტაშკებით სავსე ბარში და მარე ხელებდაკაპიწებული საქმეს შეუდგები… რა თქმა უნდა თუ ეს ხალხი დაკვეთითაც ახერხებს მაგარი დიეების მოფიქრებას
18 ივნისი, 2009 17:49
ძალიან მაგარი სტატიაა.
თითქოს აქ უცხო და ისეთი, რაზეც არ გვიფიქრია სხვადასხვა დროს. არაფერია, თუმცა როგორც ასეთი -კონკრეტული სიტუაციიდან გამოსავალი – ზუსტია.
მაშინ რა შეიძლება იგივენაირად მოიფიქრო კაცმა – ენერგეტიკაზე, გენერატორებზე??
22 ივნისი, 2009 20:55
მარტლაც საინტერესოა, პრაქტიკული მაგალიტები,მაგრამ რამდენად იმუშავებს უკვე რეალობაში ეს მაგალითები ესეც საკითხავია,
თუმცა არსებული სიტუაციისათვის გამოსავლის გზები ყველაზე ოპტიმალურია, როდესაც არ ამათლებს არსებული სიტუაცია უნდა ვიყოტ მუდმივად ცვლისა და ახლის ზიების პროცესში და რათქმაუნდა ინოვაციურები,ტუნდაც არაკრიზისის პერიოდში.
20 ივლისი, 2009 12:27
სრულიად ვეთანხმები ამ სტატიას, ძალიან მომეწონა და მეც ვფიქრობ რომ, ნიჭიერი, შემომქმედი და საქმის მოყვარული “ერთეულები” (მენეჯერები) მოახერხებენ მსგავსი კრიზისებიდან გამოძრომას.
იკა:” მაგრამ რამდენად იმუშავებს უკვე რეალობაში ეს მაგალითები ესეც საკითხავია”
რა თქმა უნდა, იმუშავებს და მუშაობს ესეთი მაგალითები. ჩემი აზრით საჭიროა სწორად გაიგო რა სურს კლიენტს ხოლო დანარჩენი უკვე იმაზეა როგორ შემოქმედებას შესთავაზებ მას.
27 სექტემბერი, 2009 09:36
მართალია, რომ კრიზისის დროს მანეჯმენტის ხაზი უნდა შეიცვალოს, მაგრამ აქ მოყვანილი მაგალითები სუსტია და საქართველოს რეალობაში ვერ განხორციელდება. გაცილებით მეტი ფიქრია საჭირო, რომ გამოსავალი იპოვნო.
2 ნოემბერი, 2009 20:45
ჩემი აზრით სტატიაში მოყვანილი მაგალითები მოქყვეტილია ქართულ მენტალიტეტსა და რეალობას, სხვადასხვა მიზეზის გამო მაგალითების ჩამოთვლა შორს წაგვიყვანს, საკმარისია ერთი რამ ქართული მენტალიტეტიდან რომ ავიღოთ “ვეძებე რაღაც ნივთი ინტერნეტით რომ გამეგო ფასი და მეყიდა ” სამწუხარო ფასი ვერ ვიპოვე იმ მცირედში რაც ვნახე :( და ეს იმითო რომ აქ არააა ამისი კულტურა (რატო აივენოს მენეჯერმა IT და უხადოს ხელფასი? როცა მყიდველი მაინც მოვა და იყიდის) აი აქაური მენტალიტეტი :( ხოლო რაც შეეხება იმას რომ რა და როგონ მოიფიქრონ მაგისათვის პროექტის დაწყებამდე საჭირო იყო ბიზნეს გეგმის შედგენა ყველა რისკების განხილვით და ანალიზებით, რაც ასე ვთქვათ ფულის ეკონომიის კიდევ ერთი მეთოდია და კიდევ რამდენი მაგალითი ასეთი…. მაგრამ მთავარი კიდევ სულ სხვა რამეა …. ბიზნესი არის შემოქმედებითი პროცესი (ცოცხალი ორგანიზმი), და მის მაჯისცემას უნდა გრძნობდეს “ბიზნესმენი” სხვანაირად მისი ბიზნესი განწირულია…..